برخي از متخصصان رشته فيزيوتراپي معتقدند تداخلات بين رشته‌اي، صدمه زيادي به رشته فيزيوتراپي زده است. علاوه بر آن در تقسيم‌بندي اين رشته نيز مشکلاتي وجود دارد که ماهيت نرم‌افزاري دارد که در آن رشته فيزيوتراپي در رديف رشته‌هاي علوم پايه قرار گرفته است. قرار بود اين پرونده موضوعات مختلف حوزه فيزيوتراپي را پوشش دهد، اما صحبت‌هاي متخصصان اين رشته ما را بر آن داشت تا بر موضوع لزوم تأسيس دکتراي حرفه‌اي فيزيوتراپي تمرکز کنيم. خواسته‌اي که به صورت يک صدا از سوي متخصصان و دانشجويان اين رشته شنيده مي‌شود

هادي عيار


بيست و ششمين کنگره فيزيوتراپي ايران با حضور گسترده متخصصين فيزيوتراپي و ساير رشته‌هاي مرتبط، ارديبهشت ماه سال جاري در محل هتل المپيک تهران برگزار شد. مراسم افتتاحيه اين کنگره با گزارش خادمي، دبير علمي کنگره و با سخنراني خرم خورشيد و زالي رئيس سازمان نظام پزشکي، ابراهيمي رئيس انجمن فيزيوتراپي، برگزار شد. حميدرضا خرم خورشيد رئيس دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي به‌عنوان سخنران افتتاحيه کنگره، ضمن تاکيد بر اهميت و جايگاه رشته فيزيوتراپي در نظام سلامت؛ آمادگي کامل اين دانشگاه را در جهت ارتقاء علمي و حرفه‌اي فيزيوتراپي اعلام کرد. وي در سخنان خود با توجه به بالا رفتن ميانگين سني جامعه، ضرورت توجه بيشتر به رشته فيزيوتراپي را مورد تاکيد قرار داد و بر تخصصي شدن خدمات فيزيوتراپي و ارتقاء علمي و حرفه‌اي آن به‌صورت همه جانبه تاکيد کرد.

.

تجميع برخي خدمات فيزيوتراپي لطمه‌هايي را به نظام تعرفه‌گذاري وارد کرده است

پيش از همه در مراسم افتتاحيه بيست و ششمين کنگره فيزيوتراپي به سراغ عليرضا زالي، رئيس سازمان نظام پزشکي رفتيم تا از او درباره وضعيت رشته فيزيوتراپي و امکان تأسيس دکتراي حرفه‌اي اين رشته بپرسيم. وي در تشريح وضعيت فيزيوتراپي کشور، گفت: «در سالهاي اخير سالمند شدن و صنعتي‌تر شدن جامعه سبب شده است که به توسعه فيزيوتراپي نياز داشته باشيم، همچنين تغيير الگوي زندگي فقر حرکتي، تغيير سيماي بيماري به سمت بيماري‌هاي غيرواگير، افزايش بيماري‌هاي قلبي- عروقي، رشد فزاينده تروما و حوادث، به همراه تغييرهاي شگرف جامعه ايراني، در کنار سالمند‌تر شدن جامعه در اين مسئله تاثير گذاشته است. مهارت‌هاي جديد کسب شده در زمينه قلب و عروق، توانمندي‌ سالمندان، خدمات کودکان و معلوليت‌هاي پيچيده جديد نشان مي‌دهد که نياز ما به فيزيوتراپي تغيير پيدا کرده است، همچنين ما نيازمند بازتعريف هويتي اين رشته هستيم.»

رئيس سازمان نظام پزشکي در خصوص چالش‌هاي فيزيوتراپيست‌ها، عنوان کرد: «تداخلات بين رشته‌اي صدمه زيادي به رشته فيزيوتراپي زده است. علاوه بر آن در تقسيم‌بندي اين رشته نيز مشکلاتي وجود دارد که ماهيت نرم‌افزاري داشته که در اين تقسيم‌بندي رشته فيزيوتراپي در رديف رشته‌هاي علوم پايه قرار گرفته است. بسياري از افراد که شايستگي علمي لازم را نداشتند، در کسوت فيزيوتراپ‌نما ظاهر شدند و افراد غيرمتخصص در زمينه فيزيوتراپي ورزشي و سالمندان اظهار نظر مي‌کنند. اين مسئله به استقلال اين رشته لطمه وارد مي‌کند و انجمن فيزيوتراپي بايد با آموزش همگاني اين رشته را باز تبيين کند. باشگاه‌هاي ورزشي، آرايشگاه‌ها و کلوپ‌هاي ورزشي نيز در زمينه فيزيوتراپي خدمت ارائه مي‌کنند و هر فرد ديگر در اين زمينه نبايد کار کند، همچنين فيزيوتراپي بر روش‌هاي علمي محکم مبتني نيست اين مسئله آسيب‌ فراواني به ارزش‌گذاري نسبي اين رشته وارد کرده است»


نيازمند بازتعريف مجدد رشته فيزيوتراپي در کشور هستيم

رئيس سازمان نظام پزشکي ايران در جواب به اين سوال که چه راه حل‌هايي براي خروج از
بن بست تأسيس دکتراي حرفه‌اي فيزيوتراپي وجود دارد، با بيان اينکه درسال‌هاي گذشته رشته فيزيوتراپي در زمره رشته‌هاي علوم پايه دسته بندي مي‌شد، درحالي که اين رشته بايد در زمره علوم باليني طبقه بندي مي‌شد، اظهار داشت: «نيازمند بازتعريف مجدد اين رشته در ميان رشته‌هاي دانشگاهي هستيم. آنچه که در نظام سلامت بايد به صورت هماهنگ به مردم ارائه مي‌شد، در برخي موارد به چالش‌هاي بين صنفي تبديل شده است. تعرفه گذاري بر فعاليت فيزيوتراپيست‌ها بايد منطق بر روند علمي باشد. فيزيوتراپيست‌ها براي ارائه خدمات مجبور به دايرکردن موسسه هستند و از طرفي مشکلات مالي بسياري بر سر اداره اين موسسات وجود دارد و اين مشکلات باعث مي‌شود که تعرفه واقعي خدمات به اين قشر پرداخت نشود. از ديگر مشکلات قشر فيزيوتراپيست‌ها نحوه تعامل در قراردادهاي خدماتي است. مؤسسات به صورت گزينشي و اغلب سليقه‌اي از برخي خدمات فيزيوتراپي استقبال مي‌کنند، در حالي که خدمات در قالب مشخص و فراگير بايد ارائه شود. فيزيوتراپيست‌ها براي ارائه خدمات خود علاوه بر داشتن دانش کافي بايد از اعضاي بدن نيز استفاده کنند که اين خود يک فعاليت فرسايشي محسوب مي‌شود؛ اين مولفه نيز بايد در تعرفه گذاري خدمات اين قشر در نظر گرفته شود. در نظر گرفتن تمرين درماني و ارزيابي و تجميع برخي خدمات بايد در نظام تعرفه گذاري خدمات فيزيوتراپيست‌ها در نظر گرفته شود.»


ايجاد دکتراي فيزيوتراپي در گرو تفاهم با ارتوپدهاست

وزير بهداشت، سيد حسن قاضي‌زاده هاشمي، در حاشيه مراسم نمادين روز سلامت در دبستان نمونه دولتي راضيه شکرايي در جمع خبرنگاران، به نبود مقطع دکتري براي رشته فيزيوتراپي واکنش نشان داد و با بيان اينکه هم‌اکنون رشته‌هاي زيادي هستند که مقطع دکتراي حرفه‌اي ندارند و به دنبال راه‌اندازي اين مقطع تحصيلي هستند، گفت: «در تعداد محدودي از کشورهاي دنيا مدرک دکتري فيزيوتراپي را قبول دارند و مابقي کشور‌ها آن را قبول ندارند. شوراي عالي برنامه‌ريزي پزشکي در ايران نيز که نظرش مبتني بر داده‌هاي علمي است، مقرر کرده فيزيوتراپي در همين حدي که اکنون در کشور فعال است، فعاليت کند و تنها فعاليت‌هايش در همين حدي که اکنون وجود دارد باقي بماند.»

وي با بيان اينکه فيزيوتراپ‌ها مي‌توانند مطب داشته باشند، گفت: «مشکل جايي است که بخشي از کار فيزيوتراپي با ارتوپدي تداخل پيدا کرده و همپوشاني دارد و دوستان ارتوپد نگرانند که دخالت فيزيوتراپ‌ها در اين امور مشترک موجب به خطر افتادن سلامت مردم شود. در کشور ما اکنون مدرک دکتري فيزيوتراپي معنا ندارد، اما اميدواريم در آينده با رفع مشکلاتي که همپوشاني کار‌ها دارد، دو گروه ارتوپد و فيزيوتراپ به تفاهم رسيده و مدرک دکتري فيزيوتراپي نيز صادر شود.»


منتظر دستور وزير هستيم

به سراغ رسول خضري، عضو کميسيون بهداشت و درمان مجلس شوراي اسلامي رفتيم تا از او درباره اقدامات قابل اجراي مجلس در زمينه تأسيس دکتراي حرفه‌اي فيزيوتراپي سؤال کنيم. از او پرسيديم با توجه به اينکه به نظر مي‌رسد، وزير بهداشت فعلاً قصد پيگيري اين مطالبه فيزيوتراپيست‌ها را ندارد و از سويي ديگر اعضاي اين خانواده اصرار دارند هرچه زود‌تر اين رشته تأسيس شود، مجلس و کميسيون بهداشت چه اقدامي در اين زمينه مي‌تواند انجام دهد؟ وي با بيان اينکه از لحاظ قانوني همه سازوکارهاي لازم در مجلس فراهم شده است و تنها چيزي که در اين زمينه لازم است، دستور وزير بهداشت است، گفت: «کميسيون بهداشت و درمان مجلس با کليت تأسيس دکتراي حرفه‌اي فيزيوتراپي و نيز علوم آزمايشگاهي موافق است و به دنبال انجام اقدامات قانوني آن است. باعث تأسف است که امروز مجبوريم متخصصان فيزيوتراپي خود را به دليل عدم وجود دکتراي حرفه‌اي فيزيوتراپي در کشور، به کشورهايي مثل پاکستان بفرستيم تا در آنجا ادامه تحصيل کنند. بستر علمي، پژوهشي، اساتيد لازم و درخواست دانشجويان فيزيوتراپي به اندازه کافي در اين زمينه وجود دارد. بنده
به‌طور شخصي و دوستانه در مورد اين قضيه با جناب وزير صحبت کرده‌ام و نظر ايشان اين بود که معاونت آموزشي بايد در اين زمينه تحقيقات و اقدامات لازم را انجام دهد و در ‌‌نهايت تصميم بگيرد. رياست شوراي گسترش بر عهده شخص وزير بهداشت است و اگر قرار است مجوزي در اين زمينه اعطا شود، شخص وزير با مشورت معاونان خود بايد اين کار را انجام دهد.»


وزارت بهداشت تحت تأثير لابي‌هاي متعدد مخالف فيزيوتراپي قرار نگيرد

اما نظر خود اهالي فيزيوتراپي در اين زمينه چيست؟ از محمد اکبري، مسئول کميته دکتراي حرفه‌اي انجمن علمي فيزيوتراپي ايران درباره سنگ اندازي‌هايي که مانع تأسيس دکتراي حرفه‌اي فيزيوتراپي مي‌شود سؤال کردم.

وي با اشاره به عزم اهالي فيزيوتراپي براي رسيدن به اين هدف مهم، گفت: «برداشت من اين است که مسئولان سلامت در وزارت بهداشت و درمان تلاش لازم را در اين زمينه انجام نمي‌دهند، مشورت‌هاي لازم با افراد متخصص در اين زمينه صورت نگرفته است و همچنين برخي از رشته‌ها، اجرايي شدن دکتراي حرفه‌اي فيزيوتراپي را مغاير با اهداف صنفي خود را دارند و به اشتباه گمان مي‌کنند که فيزيوتراپيست‌ها هنگامي که در اين مقطع تحصيلي فارغ التحصيل شوند، ممکن است که در زمينه کاري آن‌ها وارد شوند، در حالي که به هيچ وجه چنين قصدي در فيزيوتراپيست‌هايي که موضوع تأسيس دکتراي حرفه‌اي اين رشته را دنبال مي‌کنند، وجود ندارد. در حالي که دنيا از سال پيش براي تأسيس اين مقطع اقدام کرده است، متاسفانه در کشور ما هنوز بر سر تأسيس يا عدم تأسيس آن با وجود اساتيد مجرب و تمايل دانشجويان اين رشته مجادله وجود دارد.

وزارت بهداشت بايد جلسه‌اي مشورتي ترتيب بدهد تا دلايل و استدلال‌هاي طرفداران اجراي دکتراي حرفه‌اي را بشنوند و بر اساس منطق تصميم بگيرد و تحت فشار لابي‌هاي متعدد مخالف رشته فيزيوتراپي قرار نگيرد.»

از اين عضو هيأت علمي رشته فيزيوتراپي دانشگاه علوم پزشکي ايران سؤال کرديم تا بيشتر درباره اين لابي‌ها توضيح بدهد. وي در پاسخ به اين سؤال گفت: «به گمان من اين لابي‌ها
فارغ التحصيلان برخي از رشته‌هايي هستند که فکر مي‌کنند حرفه آنها همسو با رشته فيزيوتراپي، خدمات بيمارستاني و سلامت ارائه مي‌کنند و با اين گمان خود در تلاش هستند، تا مسئولان تصميم گيرنده در اين زمينه را تحت تأثير قرار دهند. اساتيد ما در رشته فيزيوتراپي از حدود 10 سال پيش توانايي تربيت دانشجو در مقطع دکتراي حرفه‌اي را داشته‌اند و تا امروز گرفتار سنگ اندازي‌ها در راه تأسيس اين مقطع
بوده‌اند.»

رئيس انجمن فيزيوتراپي تهران

وزارت بهداشت مخالف رسيدن فيزيوتراپ‌ها به دکتراي حرفه‌اي است

مبين بهرام ميرزايي


بيست و ششمين کنگره فيزيوتراپي بهانه‌اي شد تا با فيزيوتراپيست محمد رسولي، رئيس انجمن فيزيوتراپي تهران درباره نقش اقتصاد درمان، دکتراي حرفه‌اي و مشکلات رشته فيزيوتراپي گپ و گفتي داشته باشيم، که در ادامه مي‌خوانيد.

بحث اقتصاد درمان يکي از موضوعاتي است که در رشته‌هاي مختلفي به آن توجه مي‌شود. فيزيوتراپي چه نقشي دراين حوزه مي‌تواند داشته باشد؟

متاسفانه در کشورما عليرغم تمامي شعار‌ها و صحبت‌هايي که شده است، بحث اقتصاد درمان به خوبي ديده نشده‌است. فيزيوتراپي يکي از رشته‌هايي است که در حوزه اقتصاد درمان بسيار مي‌تواند، کمک بزرگي به حوزه سلامت بکند. در فيزيوتراپي مي‌توانيم از بسياري بيماري‌ها به طور موثر پيشگيري کنيم. همچنين به بيمار مي‌توانيم کمک کنيم تا به سمت جراحي نرود و يا حداقل با کمترين آسيب و عوارض جراحي را انتخاب کند. چون جراحي نيز براي بيمار هزينه‌هاي جانبي دارد که فيزيوتراپي مي‌تواند اين هزينه‌ها را کاهش دهد. متاسفانه تا به حال در پازل درمان کشور به بحث اقتصاد و درمان فيزيوتراپي کمتر توجه شده‌است.

با توجه به بيست و ششمين کنگره فيزيوتراپي ازچالش‌هاي رشته فيزيوتراپي و مشکلات پيش‌روي آن بگوييد.

يکي از مشکلات فيزيوتراپي، ارتقاي سطح علمي آن است. زماني فيزيوتراپي در سطح کار‌شناسي بسنده مي‌کرد، اما درحال حاضر دکتراي حرفه‌اي فيزيوتراپي در دنيا تدريس مي‌شود. چرا که فيزيوتراپي هم به لحاظ حجم مطالب و هم عملکرد آن گسترش پيدا کرده‌ و ارتقاي علمي اين رشته جزو ضروريات است. متاسفانه در اين رابطه مخالفت‌هايي زمينه‌اي وعملکردي ديده مي‌شود وعده‌اي نمي‌گذارند، جمعي از همکاران در داخل کشور به اين ارتقاي علمي دست پيدا کنند. دليل اين ارتقا نيزفقط ارائه خدمات نوين به بيمار است.

بسياري از متخصصان معتقدند با آمدن دکتراي حرفه‌اي فيزيوتراپي حيطه تخصصي شما گسترده مي‌شود و در حيطه آنها وارد مي‌شويد.

به هيچ عنوان ما به دنبال دخالت درحيطه تخصصي ديگرهمکارانمان نيستيم. چراکه ما مي‌خواهيم خودمان را بروز‌تر کنيم تا در عين حال بتوانيم خدمات بهتري ارائه بدهيم. شک نکنيد که جلوي پيشرفت علمي را نمي‌توان گرفت و به‌‌‌ همان نسبت که تکنولوژي‌هايي مثل انرژي هسته‌اي در کشور راه افتاد، اين دي پي تي هم اتفاق مي‌افتد. از وزارت بهداشتي که دم از به روز بودن مي‌زنند، انتظار همکاري بيشتري داشتيم، ولي متاسفانه وزارت بهداشت مخالف رسيدن بچه‌هاي فيزيوتراپيست به دکتراي حرفه‌اي هستند.

وزارت بهداشت اعتقاد دارد که بيشتر خود فيزيوتراپيست‌ها با آمدن رشته فيزيوتراپي مخالف هستند و در اين زمينه يکرنگي بين فيزيوتراپيست‌ها وجود ندارد.

اين بحث که مخالفين فيزيوتراپيست‌ها از درون باشند، بحث خيلي جدي نيست. چراکه اولا اين تعداد افراد، خيلي کم‌اند. ثانيا احتمال دارد، اين کار با منافع عده‌اي در تضاد باشد، اما به وزارت بهداشت به عنوان متولي سلامت کشور مي‌گوييم، موظفيد براي ارتقاي سطح علمي سلامت کشور برنامه داشته باشيد ولو اينکه آن برنامه مخالفين معدودي نيز داشته باشد. سياست‌هاي حوزه سلامت ايجاب مي‌کند که فيزيوتراپي دکتراي حرفه‌اي داشته باشد. توقع ماهم از وزارت بهداشت اين است که عليرغم مخالفين رشته ما که تاکيد مي‌کنم کم هستند، بايد به عنوان متولي اين کار را اجرايي بکند. غير از اين است که اگر سياست‌هاي کلي ما در نظام، کاري را صلاح بداند، اجرايي مي‌کند. ما از وزير بهداشت به عنوان کسي که در حوزه سلامت کشور قدم بر مي‌دارد، توقع داريم با نگاه مثبت تري به موضوع دکتراي حرفه‌اي فيزيوتراپي بنگرند. چراکه رشته فيزيوتراپي روز به روز در دنيا به جايگاه اصلي خود نزديک‌تر مي‌شود.

وزرات بهداشت چه استدلالي براي رد دکتراي حرفه‌اي رشته فيزيوتراپي به شما ارائه کردند؟

وزير بهداشت در سفراستاني که به شهرستان گيلان رفته بودند، به همکارمان آقاي اطهري گفته‌اند که مستندات اجراي دي پي تي در دنيا، به حدي نيست که اجرايي ‌شود. در اين زمينه بايد بگويم، در امريکا و حتي کشورهاي هم جوار، اين دي پي تي درحال اجرا است. دومين بحثي که وزير بهداشت مطرح کرده‌اند، اين است که ما مي‌خواهيم بيمار را مستقيما معالجه کنيم که ما همچنان بر روي اين مسئله تاکيد مي‌کنيم که در کار ساير متخصصان دخالت نمي‌کنيم. ما به دنبال اين هدف هستيم که بيمار به ما ارجاع شود و به بهبودي کاملي دست پيدا کند. سومين مسئله اين است که ايشان گفته‌اند اگر رشته شما به دکتراي حرفه‌اي تبديل شود، پس فردا رشته‌هاي ديگري مثل اپتومتري نيز ادعا مي‌کند که ماهم مي‌خواهيم دکتراي باليني رشته اپتومتري داشته باشيم. ما بايد بدانيم وقتي کل دنيا به سوي حرفه‌اي شدن حرکت مي‌کنند، همه رشته‌ها در ايران نيز حق دارند که پابه پاي کشورهاي ديگر پيشرفت کنند. پس اميدواريم وزارت بهداشت و جناب آقاي وزير با نگاه متفاوت و ديد مثبتي به اين مسئله نگاه کنند.

اگر از راه وزارت بهداشت نتوانيد به دکتراي حرفه‌اي رشته فيزيوتراپي برسيد. آيا مسير ديگري براي اين کار وجود دارد؟ به عنوان مثال از طريق کميسيون بهداشت مجلس.

ما نمي‌گوييم که شخص وزير بهداشت با اين طرح مخالف است، بلکه يک تفکر و دست‌هاي پشت پرده‌اي در اين قضيه دخيل هستند که در کميسيون بهداشت مجلس هم رسوخ کرده‌اند. اين مشکل هم در بدنه اجرايي و هم در بدنه قانونگذاري وجود دارد. علتش اين است که يک مقدار بحث‌هاي پزشک سالاري در اين قضيه وجود دارد. ما از کميسيون بهداشت مجلس نيز تقاضا داريم که اين قضيه را به ديد معقول تري ببيند.

غير از مسئله دکتراي حرفه‌اي چه مشکلات ديگري در رشته فيزيوتراپي وجود دارد؟

يکي ديگر از مشکلاتي که ما هميشه با آن مواجه بوده‌ايم. بحث تعرفه‌هاي فيزيوتراپي است. چراکه تعرفه‌هاي ما آنطور که بايد و شايد لحاظ نشده‌اند و حتي در اجراي آن نيز مشکل داريم. چراکه مسئولان تعرفه گذاري اين خدمات که شوراي عالي بيمه است، باتوجه به بودجه‌اي که دارند اين تعرفه گذاري را انجام مي‌دهند. درصورتي که ما اعتقاد داريم فيزيوتراپي يا هرخدمتي که تعرفه کمتري داشته باشد، ممکن است، مشکلات درماني براي بيمار پيش بياورد که درمان نادرست، علاوه بر بيمار مي‌تواند به اقتصاد درمان نيز لطمه وارد کند. يکي ديگر از مشکلات ما تعهداتي است که بيمه‌ها نسبت به ما ندارند. شوراي عالي بيمه مصوب مي‌کند، وزارت بهداشت اعلام مي‌کند و هيئت دولت ابلاغ مي‌کند، اما بيمه‌ها آن‌طوري که خودشان دوست دارند، سليقه‌اي اجرا مي‌کنند. شرايط اقتصادي مردم نيز شرايط خاصي است که بار مالي نبايد روي دوش بيمار باشد. بيمه‌ها بايد برنامه‌اي طراحي کنند که مردم حداقل پرداختي را از جيب خود داشته باشند. در اين راستا نيز وزارت بهداشت قدم‌هاي بزرگي برداشته است، اما در مورد تعرفه‌هاي فيزيوتراپي اين تعامل با بيمار به درستي اتفاق نيافتاده است. يکي ديگراز مباحث ما، موضوع ماليات است. ماليات فيزيوتراپيست‌ها درزمان خدمات پرداختي، در حوزه‌هاي حداقل تعرفه است. اما در زمان اخذ ماليات ما را در گروه جراح‌ها قرارمي‌دهند.

ياد داشـت

نيم قرن حضور انجمن فيزيوتراپي در ايران


خسرو خادمي کلانتري

دبير علمي بيست و ششمين کنگره فيزيوتراپي ايران


اکنون که در آستانه پنجاهمين سال تاسيس انجمن فيزيوتراپي ايران قرار داريم به ياري يزدان پاک و به همت تمامي فرهيختگان جامعه فيزيوتراپي ايران بيست و ششمين کنگره فيزيوتراپي ايران برگزار شد، به اميد تلاش و همت والاي تمامي همکاران و اساتيد دانشگاه در ارتقاء کيفي اين حرفه در سالهاي پيش رو و نيز به اميد دور انديشي سياستگزاران نظام سلامت کشور در فراهم کردن شرايط مناسب در نقش آفريني همکاران فيزيوتراپيست در ارائه خدمات باليني به جامعه سر بلند ايران عزيز، قرار داريم.

اهميت نقش انسان سالم در توسعه پايدار کشور، يک اصل بديهي است و از نظر انديشمندان توجه به آن امري ضروري است. انسان سالم، انساني است که از لحاظ جسم و روان سالم بوده و بتواند در جامعه بطور موثري ايفاي نقش کند. بي‌شک وجود خلل درهريک از اين دو عنصر، فرايند توسعه را مختل خواهد کرد.

توسعه روز افرون زندگي شهري در قرن بيستم و در ادامه آن در هزاره ?? با تغيير شيوه زندگي موجبات فقر حرکتي در آحاد جامعه را فراهم آورده است. افزايش جمعيت سالمند که به واسطه بهبود سطح سلامت، موازي با توسعه جوامع صنعتي روي داده است، باعث شده است که مشکلات جسمي و رواني بيش از پيش در صدر توجه دست اندرکاران نظام سلامت قرار گيرد.

در مواجه با اين مشکلات روز افزون، نقش سياستگذاران نظام سلامت بيش از پيش اهميت مي‌يابد. بالطبع در خط مقدم مواجهه با اين مشکلات جسمي–حرکتي تخصص‌هاي باليني همچون فيزيوتراپي قرار مي‌گيرند که با توسل به دانش و مهارت خود در راه پيشگيري و درمان اين اختلالات قدم برمي دارند. متاسفانه در بسياري موارد به دلايلي همچون روشن نبودن شرح وظايف برخي تخصص‌هاي باليني و توجه افراطي به مصالح صنفي به‌جاي صلاح بيماران، تداخلات بين رشته‌اي جايگزين همکاري تيمي چند تخصصي گرديده است. در اين ميان زيان ديدگان اصلي همانا بيماران هستند که ناخواسته و ندانسته درگير اين مناقشات گرديده‌اند.

آنچه به نظر مي‌تواند سر منشاء اين تقابل حرفه‌اي باشد، قرار گرفتن گروه‌هاي علوم پزشکي همچون فيزيوتراپي در زيرگروه رشته‌هاي علوم پايه به جاي باليني است. نتيجه اين تقسيم بندي نادرست، کمرنگ شدن حضور اساتيد دانشگاه در مراکز درماني، بي‌توجهي به سرفصل‌هاي باليني در طراحي مقاطع تحصيلات تکميلي و توجه بيش از حد به تحقيقات غير‌کاربردي بوده است.

در چنين شرايطي تغيير رويه جامعه دانشگاهي و حضور پر رنگ‌تر در مراکز باليني و بازنگري سرفصل‌هاي مقاطع تحصيلات تکميلي با تاکيد بر دروس باليني، توجه بيشتر به پژوهش‌هاي باليني با توجه به نياز جامعه و نيز تلاش تمامي فيزيوتراپيست‌هاي پرتلاش در ارتقاء کيفي خدمات درماني ارائه شده به بيماران، مناسب‌ترين رويکردي است که موجبات تغيير در ديدگاه حاکم بر نظام سلامت کشور در برخورد با جايگاه فيزيوتراپي را فراهم خواهد آورد.

در اين راستا انجمن فيزيوتراپي ايران با همکاري دانشگاه‌هاي سراسر کشور و با پشتيباني تمامي همکاران فيزوتراپيست، هر ساله با برگزاري کنگره علمي فيزيوتراپي در صدد است تا با ايجاد تعامل فکري و تبادل نظر، ضمن ارائه و به بحث گذاشتن خط مشي‌هاي مناسب براي جامعه فيزيوتراپي، ماحصل تلاش‌هاي محققان را در همايشي فاخر و ارزشمند به معرض تماشاي ذهن‌هاي مشتاق و جوياي دانستن و آموختن بگذارند و در جلسات گرم و صميمي اين نشست علمي به گفتگو و بحث و تبادل نظر بپردازند. براي برگزاري نشستي پربار و برپايي موفق، کنگره مشتاق مشارکت و نقش آفريني همه اساتيد، دانشجويان و محققان بزرگوار مي‌باشيم.

يادداشت

از بازتواني قلبي تا فيزيوتراپي ورزشي


کامران اطهاري

فيزيوتراپيست ورزشي


باتوجه به اينکه سن بيماري‌هاي قلبي در کل دنيا و به خصوص ايران پايين آمده است و اين امر باعث شده که نياز رسيدگي به اين امر بيشتر احساس شود. خوشبختانه علم پزشکي در ايران به روز است و با کشورهاي پيشرفته برابري مي‌کند. درايران درمان بيماري‌هاي قلبي در رشته‌هاي پزشکي و پيراپزشکي بسيارموفق بوده، ولي متاسفانه در بخشي از درمان‌ها که به بازتواني فرد
برمي‌گردد، ‌ بيمار‌‌ رها مي‌شود. سن بيماري‌هاي قلبي در ايران35تا 40 سال پايين آمده است. باتوجه به اينکه فرد درسنين پايين مي‌خواهد در جامعه فعال باشد. اگر بخشي از درمان که به آن بازتواني و فيزيوتراپي مي‌گوييم، وجود نداشته باشد، بيمار نمي‌تواند به زندگي روزمره خود بازگردد. بازتواني قلبي آن بخش از درمان است که بيمار مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد تا مشخص شود در چه وضعيت جسمي قرار دارد تا براساس آن بيماران تحت نظارت ويژه قرار ‌گيرند. اين بازتواني قلبي توسط فيزيوتراپيست‌هاي ويژه قلبي و با استفاده از ورزش‌هايي خاص مانند تردميل و دوچرخه انجام مي‌شود و تشخيص داده مي‌شود که بيمار در چه سطحي از مشکلات جسمي قرار دارد. اين برنامه‌هاي ورزشي به فرد کمک مي‌کنند تا به وضعيت جسماني بالاتري برسند و در ‌‌‌نهايت به زندگي عادي خود برگردند. در کشورهاي اروپايي که بيمه‌هاي دولتي دارند، اگر فردي تحت درمان قلبي به هرشکلي قرار بگيرد، تا 2 سال تحت بازتواني قلبي قرار مي‌گيرد و اگر فرد بيمار از اين عمل سرباز بزند، بيمه درماني‌اش را قطع مي‌کنند. چون براي جامعه مهم است که فرد به زندگي عادي برگردد و بيمار نيز درآينده، هزينه بيشتري براي دولت به بار نمي‌آورد.

يک بيمارقلبي اگرهدايت نشود و تحت بازتواني قلبي قرار نگيرد، نمي‌داند تا چه حدي فعاليت کند و هميشه نگران وضعيت جسماني خود است. اين افراد حتي نمي‌دانند که اجازه فعاليت ورزشي و يا رانندگي دارند، اما تمام اين مسائل در حين بازتواني براي بيمار کنترل وحل مي‌شوند. در ايران، بيمه‌ها 24 جلسه بازتواني قلبي را تحت پوشش قرار مي‌دهند، اما تعداد مراکز مربوطه آنقدر کم هستند که بسياري از بيماران نمي‌توانند از اين مراکز استفاده کنند. اگر سيستم وزارت بهداشت بتواند افرادي را که در خطر بيماري‌هاي قلبي هستند، شناسايي کند. مثل افرادي که مبتلا به ديابت يا فشارخون هستند، با آگاهي و آموزش اين افراد، مي‌توانيم از گسترش اين بيماري‌ها و هزينه‌هاي مربوط به آن جلوگيري کنيم. در اين ميان بازتواني قلبي مي‌تواند نقش پيشگيري و درمان کننده داشته باشد. در تهران، چند مرکز مهم، از جمله مرکز قلب تهران، بيمارستان شهيد رجايي، بيمارستان دکتر شريعتي وجود دارند که آمار بيمارني که به مراکز بازتواني ارجاع داده مي‌شوند، بسيار کم است که بايد در کنگره‌ها و رسانه‌هاي مختلف اين مهم، اطلاع رساني شود.

ايران در بخش فيزيوتراپي ورزشي نيز از استانداردهاي قابل ملاحظه‌اي برخوردار است. به طوري که وقتي کار خود را در قالب تيم‌هاي ملي با کشورهاي ديگري مقايسه کرديم، استانداردهاي لازم را داشتيم. اما سطح دوره کار‌شناسي براي اين رشته بسيار پايين است، چون رشته فيزيوتراپي رشته‌اي بسيار گسترده با گرايش‌هاي متنوعي است و يک دوره کار‌شناسي براي همه اين دوره‌ها از فيزيوتراپي قلب گرفته تا فيزيوتراپي ورزشي بسيار کم است و هرفردي در اين زمينه احتياج به تحصيلات تکميلي دارد.

فيزيوتراپي ورزشي رشته پيگيري است، بدين معنا که بازتواني در آن بايد خيلي سريع اتفاق بيافتد. در وهله اول بايد جلوي آسيب به ورزشکار گرفته شود ودر مراحل بعد براي درمان ناحيه آسيب ديده برنامه ‌ريزي شود تا در اسرع وقت بازيکن به تيم برگردد. چراکه در تيم‌هاي حرفه‌اي حتي فقدان يک بازيکن باعث متضرر شدن کل تيم مي‌شود. در فيزيوتراپي ورزشي بين رشته‌هاي مختلف شباهت‌هاي کلي وجود دارد. اما طبيعي است، اگر کسي در حيطه فوتبال کار مي‌کند با کسي که درحيطه ورزش‌هاي رزمي کار مي‌کند، تفاوت‌هاي وجود دارد. چرا که اگر کسي فيزيوتراپيست تيم فوتبال باشد، بيشتر با مشکلات زانو و مچ درگير است و فيزيوتراپ رشته‌هاي رزمي بيشتر با جراحت‌هاي مختلف در ارتباط است. بزرگ‌ترين مشکل فيزيوتراپي ورزشي، مسئله آموزش در اين زمينه است که فدراسيون‌پزشکي دوره‌هاي مختلفي در اين زمينه برگزار مي‌کند. اما اين آموزش‌ها بايد مداوم باشد و دوره‌هاي بازآموزي مختلفي براي فيزيوتراپيست‌هاي ورزشي گذاشته شود. در زمينه تعرفه‌هاي اين گروه نيز، وقتي فيزيوتراپي با فدراسيون قرارداد مي‌بندد، ديگر از تعرفه‌هاي نظام پزشکي تبعيت نمي‌کند. اين قرارداد، معمولا بين باشگاه و فيزيوتراپيست بسته مي‌شود و متاسفانه وقتي باشگاهي به مشکلات مالي برخورد مي‌کند، حقوق اين افراد نيز پايمال مي‌شود.

طبق قانون، ارجاع به فيزيوتراپ بايستي توسط پزشک انجام شود، اما وجود مراجعان آزاد در مراکز ما حاکي از شناخت اين خدمات براي ورزشکاران دارد؛هرچند اگر نياز باشد ما و همکارانمان آنها را نزد پزشک مي فرستيم. قسمت اعظم آسيبهاي ورزشي به زانو باز گشته واز نظر اهميت مهمترين آسيبهاي ورزشي محسوب مي شود هر چند از نظر شيوع آسيب مچ پا بيشتر است اما از نظربرگشت مجدد بازيکن،ضربه زانو سخت تر است. ارتباط با تربيت بدني،وزارت بهداشت و آموزش وپرورش،در کاهش آسيب‌ها نقش دارد.ما بايد به اين درجه برسيم که اگر فيزيوتراپ استخدام نمي کنيم حداقل از مشاوره آنها سود ببريم.

گزارش

عبدالرحمان اهوازيان، سخنگوي کميته مستقل دانشجويان

رشته فيزيوتراپي تهران

واردات دانشجو جايش را به صادرات داده است

پري‌ناز قاسمي


با متخصصان رشته فيزيوتراپي که صحبت مي‌کنيم، از مشکلات تأسيس دکتراي حرفه‌اي فيزيوتراپي مي‌گويند، به عنوان نماينده دانشجويان رشته فيزيوتراپي، به نظر شما به چه موانعي بر سر راه تأسيس اين مقطع وجود دارد؟

در سال‌هاي اخير اقدامات و تلاش‌هاي بسياري براي محقق شدن اين اهداف انجام شده است. با توجه به اينکه تأسيس مقطع دکتراي حرفه‌اي، دستور سه وزير را پشت خود دارد، در شوراي عالي گسترش و نيز در شوراي سياست گذاري وزارت بهداشت به تصويب رسيده است و همچنين دستور اجرايي شدن آن در دوره وزارت خانم دستجردي صادر شده است؛ با توجه به ظرفيت‌هاي علمي و دانشجويي و نيز پتانسيل‌هاي مناسبي که در اين رشته، در دانشگاه‌هاي کشور وجود دارد، عملاً هيچ مشکلي براي عملي شدن اين خواسته وجود ندارد. صرفاً يکسري کارشکني‌هايي در اين زمينه وجود دارد که با استدلال‌هايي شبه منطقي باعث زمان بر شدن اين مهم شده‌اند و ايجاد نگراني مي‌کنند. رشته فيزيوتراپي امروزه فقط در دانشگاه‌هاي علوم پزشکي درجه اول کشور در حال تدريس است و مثلاً در دانشگاه آزاد اين رشته تدريس نمي‌شود. در سال‌هايي که من از نزديک با اين رشته آشنا هستم، شاهد بوده‌ام که هر سال در هر ورودي رشته فيزيوتراپي در کشور دو يا سه دانشجوي خارجي حضور داشته‌اند، اما متأسفانه امروزه با توجه به اينکه اکثر کشورهاي خاورميانه به سمت دکتراي حرفه‌اي رشته فيزيوتراپي رفته‌اند، حتي کشورهاي ضعيفي در اين زمينه مثل پاکستان، بحرين و کويت امروزه داراي دکتراي حرفه‌اي اين رشته هستند، در حالي که دوره‌اي که ما عزم رفتن به سوي دکتراي حرفه‌اي اين رشته را داشتيم، اين کشور‌ها بر روي دوره ليسانس و فوق ليسانس اين رشته کار مي‌کردند، اما امروزه از ما جلو زده‌اند.

در ميان صحبت‌هايتان از جذب دانشجويان خارجي فيزيوتراپي گفتيد، هنوز هم مراکز آموزشي فيزيوتراپي کشور دانشجوي خارجي جذب مي‌کنند؟

امروزه متأسفانه به جاي اينکه واردات دانشجو در رشته فيزيوتراپي داشته باشيم، صادرات دانشجو داريم. نيروهايي که در همين کشور تحصيل کرده‌اند، براي اينکه بتوانند در سطح جهان حرفي براي گفتن داشته باشند و براي گذراندن دوره دکتراي حرفه‌اي به کشورهاي ديگر سفر کنند و سختي راه و هزينه بالاي آن را متقبل شوند. دليل اين ميزان مهاجرت نيروهاي تحصيل کرده پزشکي اين است که امروز بيشترين نوع شيوع بيماري‌ها از بيماري‌هاي عفوني به سمت بيماري‌هاي سيستم عضلاني- اسکلتي رفته است. در يک دوره‌اي بيماري‌هاي رايج در خانواده‌ها امثال طاعون، وبا... بود اما امروزه بيماري‌هاي رايج در هر خانواده امثال کمردرد، زانو درد، آرتروز و غيره است. اين موضوع سبب مي‌شود که جايگاه مهم رشته فيزيوتراپي، با توجه به صنعتي شدن زندگي روزمره قابل مشاهده و لمس باشد. هر روزي که براي تأسيس دکتراي حرفه اي در کشور تأخير به وجود بيايد، ظلمي است که در آينده بر بيماران اين سرزمين روا داشته خواهد شد. اين امر باعث مي‌شود، نتوانيم به شمار بالاي بيماران اين حوزه خدمت رساني لازم را انجام دهيم. هرم سني کشور به سمت سالمندي در حال حرکت است، کشور ما آمار بالايي در تصادفات و مصدومان رانندگي دارد، بيماري‌هاي مربوط به حوزه فيزيوتراپي بسياري به دليل سبک نادرست زندگي در کشور وجود دارد. اين شرايط ما را مجبور مي‌کند که به سمت ارتقاي رشته فيزيوتراپي برويم تا زندگي سالم و عاري از دردي را براي مردم کشور فراهم کنيم و از طرفي هزينه درمان اين بيماري‌ها را نيز کاهش دهيم.

با توجه به ضرورت تأسيس اين رشته، انجمن دانشجويان فيزيوتراپي تا کنون چه اقداماتي براي اجرايي شدن اين هدف انجام داده است؟

دانشجويان رشته فيزيوتراپي با اين هدف وارد اين داستان شد که متأسفانه مشاهده نمي‌شد که فضا به سمت تأسيس اين مقطع گام بردارد و يک نوع رکود را بر روي ميزهاي مذاکره وزارت خانه مشاهده مي‌شد. انجمن دانشجويي براي اينکه بتواند فرهنگ سازي لازم را براي تأسيس اين رشته فراهم بکند و لزوم توجه به آن را گوشزد بکند، وارد اين ماجرا شد. مکاتبات مختلفي با کمک انجمن فيزيوتراپي براي حل اين داستان با نهادهاي گوناگون در اين حوزه انجام شده است.

کليد حل اين ماجرا به نظر مي‌رسد، در دست وزير بهداشت است و بس. انجمن شما تاکنون ديداري با وزير داشته و خواسته‌ها ي خود را مطرح کرده است؟

تصور ما بر اين بود که با روي کار آمدن دولت تدبير و اميد و وزارت آقاي هاشمي بتوانيم موانع پيش رو را سريع‌تر حذف کنيم. متأسفانه تا امروز جلسه‌اي با دانشجويان برگزار نشده است و اگر جلسه‌اي نيز وجود داشته، به صورت جسته و گريخته و در حاشيه جلسات ديگري درباره اين ماجرا بحث شده است. اين خواسته بيش از 1000 دانشجوي رشته فيزيوتراپي است که بتوانند به‌وسيله نمايندگان خود با وزير ديدار داشته و مشکلات خود در اين زمينه را مطرح کنند. مشکلي که وجود دارد، اين است که به نظر مي‌رسد، هنوز دکتراي حرفه‌اي براي مسئولان وزارت خانه جا نيافتاده است و فکر مي‌کنند که با موجودي بيگانه طرف هستند، اما بايد اين را بدانيم که امروز همکاران ما در کشور نا‌امن پاکستان، کشوري که به مراتب از لحاظ علم فيزيوتراپي از ما ضعيف‌تر است، براي ارتقاي تحصيل در حال درس خواندن هستند. خواهش که از مسئولان وزارت دارم، اين است که يا دانش خود را به روز کنند و يا به متخصصان حوزه فيزيوتراپي اجازه بدهند تا اين اطلاعات را به آنها ارائه کنند، تا امروز نزديک به 6000 صفحه اطلاعات درباره ضرورت تأسيس اين رشته به وزارت خانه ارائه شده است، اقلاً اين اطلاعات را مطالعه کنند تا نگراني آنها از بابت امکان مشکل ساز بودن دکتراي حرفه‌اي فيزيوتراپي برطرف شود. دغدغه امروز دانشجوي فيزيوتراپي نبايد اين باشد که براي تکميل تحصيلات خود بايد به فکر مهاجرت باشد.

يکي از استدلال‌هاي مخالفان اين است که در صورت تأسيس دکتراي حرفه‌اي فيزيوتراپي، ممکن است هم پوشاني‌ها و مداخلاتي بين اين رشته و برخي از رشته‌هاي ديگر به وجود بيايد. در اين زمينه چه نظري داريد؟

اين سؤال يک جواب بسيار ساده و منطقي‌اي دارد. در سيستم‌هاي مختلف جهاني تمامي اين رشته‌هايي که ذکر مي‌کنيم وجود دارد و جايگاه هر کدام از اين رشته مشخص است. در همه جاي دنيا رشته فيزيوتراپي در کنار رشته‌هاي ديگر وجود دارد و هيچ تداخلي بين آنها مشاهده نشده است. اين استدلال از زياده خواهي يکسري افراد نشأت مي‌گيرد که قصد تعرض به حقوق فيزيوتراپي را دارند. جواب من به اين دوستان اين است که نقش هر کدام از اين رشته‌ها در همه سيستم‌هاي جهان مشخص است و مي‌توانند صحت اين گفته را از کشورهاي ديگر استعلام بگيرند. به عنوان نماينده دانشجويان فيزيوتراپي مي‌گويم که اين رشته قصد ندارد جايگاه کسي را در نظام سلامت اشغال کند و صرفا مي‌خواهد به جايگاه واقعي خود دست پيدا کند. برخي نيز هستند که مي‌گويند هنوز بين خود فيزيوتراپيست‌ها اتفاق نظر وجود ندارد و برخي از آنها با تأسيس دکتراي حرفه‌اي اين رشته مخالف هستند. در جواب آنها نيز بايد گفت که خود شما در کنگره سراسري فيزيوتراپي حضور داشتيد و خانواده فيزيوتراپي را که از سراسر کشور به اينجا آمدند را از نزديک ديديد. در اين زمينه اتفاق نظر کلي بين متخصصان اين حوزه وجود دارد و نامه‌هايي با چند هزار امضا براي وزارت خانه فرستاده شده است، هيأت علمي‌ها و تمامي دپارتمان‌هاي موجود درخواست دانشجو را به وزارت خانه داده‌اند. اين شواهد نشان مي‌دهد که بحث عدم اتفاق نظر اعضاي اين رشته مستند نيست.

ممکن نيست بين دکتراي تخصصي فيزيوتراپي و دکتراي حرفه‌اي فيزيوتراپي تعارضي صورت بگيرد؟

دکتراي تخصصي فيزيوتراپي بر پايه تحقيقات استوار است و نيازهاي علمي و پژوهشي اين رشته را تأمين مي‌کند، اما در دکتراي حرفه‌اي فيزيوتراپي قصد داريم که در بالين فيزيوتراپيست‌ها را قوي کنيم و نيروي‌هايي که در بالين با بيمار در ارتباط هستند را تربيت کنيم. تجميع حوزه تحقيقي و کاربردي فيزيوتراپي توان تربيت نيروي متخصص و مجرب در اين زمينه را ندارد.